تاریخچه دوبله در ایران و جهان
تاریخچه دوبله در ایران و جهان به زمانهای دوری باز می گردد. قصد داریم شما را کمی به گذشته ببریم. اولین فیلمهای تولیدی بشر صامت بودند و هیچ صدایی نداشتند. شاید خیلی از کارگردانان قدیمی معتقد بودند که فیلمهای صامت یک رسانه کاملاً دراماتیک هستند. اما این باور راه به جایی نبرد و در طول زمان و با گسترش تکنولوژی صداها به فیلمها اضافه شدند و تاریخ دوبله درست از همین زمان شروع شد و حرفهای به نام دوبله در جهان متولد شد. در این مقاله از سایت قصد داریم شما عزیزان را با تاریخچه دوبله در ایران و جهان و همچنین برخی از پیشکستوتان حوزه دوبله بیشتر آشنا کنیم. پس اگر شما هم به تاریخِ شکل گیری دوبله و ورود آن به ایران علاقه مند هستید در ادامه این مقاله همراه ما باشید.
دوبله در کجا به وجود آمد؟
بعد از تلاشهای فراوان برای صدادار کردن فیلمهای صامت برادران وارنر در سال 1926 میلادی توانستند وسیلهای را اختراع کنند که این امکان را به سینما و فعالان این عرصه می داد تا صدا را بر روی فیلم اضافه کنند. این دستگاه دیسک ویتافون نام داشت. برادران وارنر پایه گذاران راهی بودند که دوبله در آن متولد شود. بعد از گذر 4 سال از اختراع دیسک ویتافون صنعت دوبله شکل گرفت و به صورت رسمی صدا گذاری بر روی فیلمها شروع شد. این صنعت در کشور فرانسه شروع شد و به سرعت در سراسر جهان پخش شد.
اما اینکه دوبله از کجا به وجود آمد و در خصوص تاریخچه دوبله این اصطلاح را اولین بار در کشور ایالات متحده آمریکا که به معنی دوبرابر کردن بود استفاده کردند. آمریکا تحول بزرگی در صنعت دوبله شکل داد و سعی کرد تا صنعت دوبله را یک گام جلوتر ببرد. دوبلورها در این کشور و در این بازه زمانی سعی کردند که فیلمهای خارجی که با زبانهای مختلفی ساخته می شدند را تغییر دهند و بر روی آنها دیالوگهایی با زبان انگلیسی قرار دهند. در این زمان دوبلورها خود را نشان داند و سعی می کردند که دیالوگهای خود را با حرکات لب و صورت بازیگران فیلم هماهنگ کنند و این مورد کار دوبله را تبدیل به یک صنعت حرفهای در زمینه صدا کرد و آماتورها کنار رفتند و افراد حرفهای و متخصص جای آنها را در صنعت دوبله گرفتند. با این پیشرفت هر کسی نمی توانست یک دوبلور موفق باشد و نیاز به برخی فاکتورها و مهارتها برای انجام این کار بود.
پیشرفت علم و کمبود صداهای محیط در صنعت دوبله
در خصوص تاریخچه دوبله بعد از اینکه صدای دوبلورها بر روی فیلمهای صامت قرار گرفت هنوز هم صدای فیلم مورد بسیار مهمی را کم داشت و آن صدای محیط و صدا گذاری بود. در ابتدا صدای فیلمها تنها و تنها تشکیل شده بود از دیالوگهایی که بین دوبلورها رد و بدل میشد اما این ضعف خود را به سرعت نشان داد و به همین دلیل فعالان حوزه صدا و تصویر و فیلم سازی صداگذاری را معرفی کردند و به فیلمهای خود صداهای محیطی را اضافه می کردند.
تاریخچه دوبله در سایر کشورهای جهان
با پیشرفت صنعت دوبله این صنعت در سراسر جهان پخش شده و مورد توجه برخی از کشورها قرار گرفت و استفاده از آن امری رایج در سراسر جهان شد. فراگیری دوبله باعث شد تا مردم مختلف با زبانهای مختلف بتوانند فیلمهای کشورهای مختلف را با زبان خودشان ببیند و این مورد علاوه بر جذابیتهای بیش از حد باعث شد تا مردم با فرهنگ سایر کشورها بیشتر آشنا شوند.
تاریخچه دوبله در اروپا
تاریخچه دوبله در اروپا در برخی کشورها خود را به صورت ویژه تری نشان داد. کشوری مثل آلمان که علاقه زیادی به زیر نویس کردن فیلمهای خارجی نداشتند از صنعت دوبله بیش از پیش استفاده کردند و در این کشور مورد استقبال عموم قرار گرفت. همچنین تجلی تاریخ دوبله در اروپا را می توان در کشور ایتالیا دید که این صنعت را برای آثار مختلفی استفاده کردند و علاوه بر فیلمها شروع به دوبله مستند ها، فیلمهای کوتاه و کارتونها کردند.
تاریخچه دوبله در آمریکای جنوبی و برزیل
یکی از بزرگترین اتفاقاتی که در قاره آمریکای جنوبی رخ داد دوبله فیلمهای بزرگسال در برزیل بود. در کشور برزیل فیلمهای مناسب بزرگسالان به صورت زیر نویس تهیه و در سینماها پخش می شد. اما این مورد در سال 2012 تغییر پیدا کرد و استودیوهای دوبلاژ سعی کردند تا تاریخچه دوبله در این کشور را وارد فاز جدیدی کنند و فیلمهای بزرگسال پس از سال 2012 در این کشور دوبله شد و بر روی پردههای سینما رفت.
تاریخچه دوبله در آسیا و چین
یکی از کشورهایی که پیشرفت قابل توجهی در صنعت دوبله داشته و تاریخچه دوبله آن پر از آثار معروف است کشور چین است. استودیوی دوبله شانگهای یکی از معروفترین استودیوهای دوبله در چین است. دوبله در چین روشهای جدیدی را برای صنعت دوبله ایجاد کرد. استودیوی دوبله شانگهای فیلمها را به بخشهای بسیار کوتاه و کوچکی تقسیم می کرد و سپس به صورت جداگانه برای هر بخش عمل صداگذاری و دوبله انجا می شد. این کار در تاریخچه دوبله باعث شد تا تحول بزرگی در کیفیت کارهای خروجی دوبله را شاهد باشیم.
تاریخچه دوبله در اسپانیا
اسپانیا یکی از مَهدهای پرورش دوبلورهای بزرگ جهان است. با ورود صنعت دوبله به کشور اسپانیا دوبلورهای معرفی خود را به صنعت دوبله معرفی کردند و ستارگان دوبله از دل تاریخچه دوبله در اسپانیا بیرون آمدند. توجه ویژه دوبلورهای اسپانیایی به حرکات لب و دهان، دوری و نزدیکی سوژهها و قرارگیری موقعیت در زمان دوبله تبدیل به بهترین آثار دوبله در تاریخچه دوبله در جهان شوند.
تاریخچه دوبله در ایران
دختر فراری اولین اثر دوبله شده در تاریخچه دوبله ایران است. اولین بار صنعت دوبله درست 15 سال بعد از معرفی صنعت دوبله و صداگذاری به ایران وارد شد. دوبله در ایران به سال 1325 شمسی بر میگردد. جایی که با تلاشهای فراوان و بسیار دکتر اسماعیل کوشان تاریخچه دوبله ایران با فیلم دختر فراری رقم خورد. پیش از این فیلم تمامی فیلمهای پخش شده در سینما با زبان اصلی بودند و یا در بهترین حالت از میان نویس و زیر نویسهای فارسی زبان و انگلیسی زبان بهره می بردند و دوبله در ایران مورد نو و جدیدی بود و سیل عظیمی از مردم را به سمت سینماها کشاند.
دکتر اسماعیل کوشان اولین فیلم دوبله شده در تاریخچه دوبله ایران را در کشور ترکیه ضبط گرفت و پس از انجام دوبلاژ آن را به سینمای ایران معرفی کرد. نام این اثر را نیز خود دکتر کوشان نام گذاری کرد و نام اصلی این فیلم نخستین وعده دیدار است. شروع تاریخچه دوبله زنان ایران نیز با همین فیلم رقم خورد. تنها صدای زن ایرانی که در این فیلم مورد استفاده قرار گرفت صدای خانم نوریه قزانلو بود. به همین دلیل در تاریخچه دوبله ایران نوریه قزانلو را اولین بانوی دوبلور ایرانی می دانند.
اولین استودیوی دوبله در ایران توسط شاهپور مبینی، منصور مبینی، هوشنگ کاوه و امیرحسین دهلوی افتتاح شد. پس از فیلم دختر فراری سه فیلم دیگر با نامهای دختر کولی، زن سنگدل و تاراس بولبا به زبان فارسی دوبله شدند. این فیلمها از کیفیت دوبله خوبی برخوردار نبودند تا اینکه اولین فیلم با کیفیت دوبله شده در تاریخچه دوبله ایران با نام بازگشت جوانی که یک فیلم فرانسوی بود دوبله شد. در این فیلم صداپیشگانی همچون زرین ملک حکیمی، آقای نامدار، آقای نبوی و خانم فرمانفرما کار دوبله را انجام دادند.
بعد از گذشت دو سال از اولین فیلم دوبله ایرانی اولین فیلم رسمی که بر روی پردهی سینمای ایران در سینما پارک و سینما نادیا رفت ، فیلم سینمایی فرانسوی جای پای برف بود که با نام مراببخش در سینما اکران شد. در آخر نیز در آخرین گام در تحولات بزرگ تاریخچه دوبله ایران در سال 1347 واحد دوبلاژ سینما افتتاح شد و افتتاح این واحد دوبلاژ مصادف با شروع به کار کردن تلویزیون ملی ایران بود.
معرفی برخی بزرگان تاریخچه دوبله در ایران
در این بخش از مقاله قصد داریم تا برخی از بزرگان دوبله ایران را به شما عزیزان معرفی کنیم. پس اگر شما هم قصد دارید با این بزرگان بیشتر آشنا شوید به ادامه این بخش توجه فرمائید.
- خانم مهین بزرگی: ایشان یکی از قدیمیترین بانوان دوبلاژ در سینمای ایران هستند و کار خود را درست از زمان ورود دوبله به ایران از سال 1327شروع کردند.
- استاد منوچهر اسماعیلی: دکتر اسماعیلی اولین شخصی بود که در تاریخچه دوبله ایران بجای چند نفر صحبت کرد و این کار را آنقدر خوب و با مهارت تمام انجام داد که اصلاً متوجه این موضوع نخواهید شد. ناصر اسماعیلی این کار را در فیلم هزاردستان انجام داد و در آثار بزرگی مانند محمد رسول الله بجای نقش حمزه و مالک اشتر در سریال امام علی و صدای نقشهای بهروز وثوقی در فیلمهای داش آکل و قیصر اشاره کرد.
- استاد ناصر طهماسب: ناصر طهماسب یکی از دوبلورهایی است که صدای آشنایی برای بیشتر ما ایرانیان دارد. او را با کارهایی می شناسیم که اکثراً برندههای جایزههای اسکار و جایزههای فیلم شده اند. او دوبله خود را از سال 1340 شروع کرد و آثار به یادماندنی بسیاری را در پرونده کاری خود دارد.
- استاد نصرالله مدقالچی: استاد مدقالچی را بی شک همه با صدای آشنای دکلمه شروع برنامه کودک آنشرلی می شناسیم. یکی از اساتید به نام در تاریخچه دوبله ایران استاد نصرالله مدقالچی است. این استاد بزرگوار در آثار بسیار زیادی کار دوبله انجام داده است و افراد زیادی او را الگوی کار خود در صنعت دوبله قرار داده اند. از آثار فاخر این استاد صداپیشه می توان به فیلم محمد رسول الله اشاره کرد.
- استاد مرحوم پرویز بهرام : یکی از صداهای ماندگار در تاریخچه دوبله ایران بی شک صدای استاد پرویز بهرام است. صدای این استاد صداپیشه و دوبلور را بیشتر در مستندها می شناسیم و صدایی آشنایی برای بیشتر ما است.
- استاد مرحوم چنگیز جلیلوند: این استاد مرحوم یکی از صداهای آشنا برای بیشتر ما ایرانیان است. کارهای سینمایی ویژهای را در نقشهای بزرگ در پرونده خود دارد. این استاد بزرگ در تاریخ دوم آذر به دلیل ابتلا به بیماری منحوس کرونا دار فانی را وداع گفت و جامعه دوبله و سینمای ایران را داغدار خود کرد. او آثار فاخری را در تاریخچه دوبله ایران برجای گذاشته است و صدای او یادگار دوران قدیم و جدید است.
خلاصه اینکه، در این مقاله از سایت به بررسی تاریخچه دوبله در ایران و جهان پرداختیم و در آخر نیز به معرفی اساتید بزرگی که نقش مهم را در صنعت دوبله ایران ایفا کرده اند اختصاص دادیم. از اینکه تا انتهای این مطلب همراه ما بودید از شما عزیزان کمال تشکر را داریم.