گوش دادن آگاهانه یک مهارت است که افراد زیادی به آن توجه ندارند. ممکن است خودتان را یک شنونده خوب بدانید اما باید بدانید که این مهارت تنها با توجه کردن به دست نمی‌آید و اصول و قواعد خودش را دارد. مهارت گوش دادن برای گویندگی نیز اهمیت زیادی دارد و یک گوینده خوب باید یک شنونده خوب نیز باشد. تا انتهای این مطلب همراه ما باشید تا درباره روش‌ها و اصول درست گوش دادن آگاهانه را بدانید.
آناتومی گوش
قبل از اینکه درباره گوش دادن آگاهانه توضیح دهیم باید ساختار گوش را نیز توضیح دهیم. گوش انسان به صورت کلی از 3 قسمت تشکیل شده است:
- گوش بیرونی
- گوش میانی
- گوش داخلی
گوش بیرونی شامل لاله گوش، کانال و پرده گوش است. لاله گوش وظیفه دارد امواج صوتی را دریافت کرده و به وسیله کانال آن‌ها را به پرده گوش برساند. برخورد این امواج به پرده گوش باعث لرزش آن می‌شود و سپس پرده به استخوانچه چکشی برخورد می‌کند که در پشت آن گوش میانی قرار دارد. استخوانچه چکشی در میان پرده صماخ قرار دارد و این پرده نیز در اثر انتقال امواج می‌لرزد.
اولین قسمت گوش میانی استخوانچه چکشی است و علاوه بر آن 2 استخوانچه دیگر نیز وجود دارد. وظیفه این استخوان‌های کوچک انتقال لرزش پرده صماخ گوش به بخش‌های داخلی گوش انسان است. استخوان اول چکشی است که لرزش را از پرده گوش دریافت کرده و به استخوان دوم یعنی سندانی منتقل می‌کند. بعد از آن لرزش به استخوان رکابی می‌رسد و سپس وارد گوش داخلی می‌شود. وظیفه این 3 استخوان تقویت امواج است تا این امواج به گوش داخلی برسد و در آن‌جا پردازش شود.
گوش داخلی در واقع یک حفره است و وظیفه دریافت و پردازش امواج صوتی را دارد. گوش داخلی از 2 بخش تشکیل شده که عبارت‌اند از:
- حلزون گوش
- کانال‌های نیم‌دایره‌ای
حلزون گوش وظیفه دارد امواج و لرزش‌های دریافت شده را به پیام‌های عصبی تبدیل کند و سپس این پیام به سمت مغز فرستاده می‌شود. کانال‌های نیم‌دایره‌ای نیز وظیفه حفظ تعادل بدن را بر عهده دارند و این کار به وسیله یک مایع به نام اندولنف انجام می‌شود. به همین دلیل در زمان دویدن، خم شدن، خوابیدن و … تعادل بدن حفظ می‌شود.
اصول و قواعد گوش دادن آگاهانه
گوش دادن آگاهانه 2 اصل اساسی دارد:
- تمرکز بر روی زمان حال
- تمام حواس بر روی تجربه‌ای که داریم باشد.
با توجه به این توضیحات، برای رسیدن به این مهارت تنها لازم نیست به مخاطب خود توجه کنید بلکه باید حواس و فکر شما نیز روی موضوع و تجربیاتی که در حال حاضر وجود دارد متمرکز باشد. ممکن است به صحبت‌های یک فرد گوش کنید اما ذهن شما همزمان در حال تحلیل اطلاعات یا رویدادهای دیگر باشد که در این صورت از گوش دادن آگاهانه فاصله زیادی دارید.
این روش گوش دادن باعث افزایش تمرکز و حس همدلی بین افراد می‌شود. اصولی‌ترین موضوعی که باید به آن توجه کنید این است که به مرور زمان بیاموزید تمرکز شما باید به صورت کامل بر روی دنیای فعلی باشد. یکی از روش‌های رسیدن به این تمرکز حذف مواردی است که باعث حواس‌پرتی می‌شود.
برای گوش دادن آگاهانه از بین بردن حواس‌پرتی یک اصل و جایگزین کردن تمرکز یک اصل دیگر است. در ابتدا هر عاملی که تمرکز ما را از بین می‌برد حذف کنید حتی اگر یک چیز بسیار جزئی باشد. برای مثال اگر رنگ گلدان تمرکز شما را از بین می‌برد آن را بردارید. همزمان با این روش باید برای افزایش مهارت گوش دادن آگاهانه نیز تلاش کنید. برای مثال در زمان گوش دادن به پادکست سعی کنید به جای درک 4 دقیقه، در مرحله بعد 4 دقیقه و 20 ثانیه از آن را به صورت دقیق درک کنید.
مزیت‌های گوش دادن آگاهانه
گوش دادن آگاهانه یک روش بسیار مناسب برای تقویت مهارت‌های ارتباطی است. زمانی که بتوانید مخاطب خود را به درستی درک کنید واکنش بهتری خواهید داشت و قطعا از تعصب دور می‌شوید. این کار در طولانی مدت اثر زیادی دارد و باعث اصلاح عادت‌های غلط در افراد می‌شود.
گویندگی مانند هر شغل دیگری نیازمند تمرین و تکرار است. یکی از روش‌هایی که در این حرفه توصیه می‌شود گوش دادن به صدای ضبط شده خودتان است تا بتوانید زمختی صدا و مشکلات دیگر را به مرور حذف کنید. گوش دادن آگاهانه علاوه بر اینکه باعث بهبود روابط بین فردی می‌شود، کمک می‌کند صدا را بهتر درک کرده و در نهایت مشکلات صدای خودتان را برطرف کنید.
یکی دیگر از مزیت‌های این مهارت افزایش دانش شما نسبت به صدا است. گویندگی یک شغل است که بر اساس صدا شکل گرفته و به همین دلیل باید درک عمیقی از جنس و نوع صدا داشت باشید. این درک عمیق تنها با تکرار و حرف زدن به دست نمی‌آید بلکه باید شنونده خوبی هم باشید. گوش دادن به پادکست‌ها و فایل‌های صوتی مختلف به شما کمک زیادی می‌کند اما اگر این کار با استفاده از مهارت گوش دادن آگاهانه باشد باعث درک عمیق‌تر از صدا می‌شود.
روش‌های گوش دادن آگاهانه
در ادامه 5 روش برای تقویت مهارت گوش دادن درست توضیح داده شده است که می‌تواند این مهارت را تا حد زیادی در شما تقویت کند.
1- سکوت: اولین گزینه برای گوش دادن آگاهانه سکوت است و یک تمرین بسیار مناسب محسوب می‌شود. کافی است 3 دقیقه در روز سکوت کرده و در یک فضای بدون سروصدا قرار بگیرید. هرچه صدا کمتر باشد تاثیر بیشتری دارد و همین 3 دقیقه سکوت باعث می‌شود گوش‌های شما دوباره تنظیم شود.
2- صداهای ترکیب‌کننده: دومین روش گوش دادن آگاهانه این است که به صداهای ترکیبی توجه کنید. برای مثال اگر در یک کافه هستید به صداهای مختلف گوش دهید و سعی کنید انواع صدا را تشخیص دهید. از خود بپرسید چند کانال صدای مختلف وجود دارد؟ منبع صدا کجا قرار دارد و چقدر از شما دور است؟ می‌توانید این تمرین را در محیط‌های مختلف انجام دهید.
3- چشیدن صدا: یکی دیگر از تمرین‌های مناسب برای گوش دادن آگاهانه این است که صدا را واقعا بچشید و لمس کنید. برای مثال اگر در یک پارک هستید عمیقا به یک صدا توجه کرده و با آن ارتباط برقرار کنید.
4- توجه آگاهانه: این تمرین بر اساس عقیده افراد زیادی مهم‌ترین روش برای گوش دادن آگاهانه است. در این روش باید صداهایی را بشنوید که به آن نیاز دارید و با این روش بعد از مدتی گوش دادن شما هدفمند می‌شود.
5- استفاده از روش RASA: این روش شامل چند مرحله است که شامل دریافت کردن (Receive)، درک کردن (Appreciate)، خلاصه کردن (Summarize) و پرسیدن (Ask) است.
در مرحله اول یعنی دریافت کردن باید به مخاطب خود توجه کرده تا حرف‌های او را بفهمید. در مرحله بعد با عبارت‌هایی مانند بله، خوبه، اوهوم و … مانند آن نشان دهید که به گوینده توجه دارید و باید در واقعیت نیز همینطور باشد. مرحله سوم خلاصه کردن است یعنی باید سخنان مخاطب خود را در ذهن خود خلاصه کرده و به عبارتی لپ کلام را بدانید. در مرحله آخر در صورتی که سوالی داشته باشید از مخاطب خود بپرسید زیرا هر چقدر هم که خوب گوش دهید ممکن است سوالی داشته باشید.
نتیجه‌گیری
گوش دادن آگاهانه یک مهارت اساسی برای گویندگی است که کمک می‌کند درک بهتری از صدا داشته باشند و بتوانند مشکلات صدای خود را به مرور زمان برطرف کنند. در این مطلب درباره اهمیت این مهارت و چند مورد از روش‌های تمرین گوش دادن درست توضیح داده شد. همچنین آناتومی گوش نیز بررسی شده که اطلاع از آن برای هر گوینده لازم است.
